فرمولاسیون شامپو حیوانات خانگی
انتخاب دقیق شامپوها و نرم کننده ها نقش مهمی در دستیابی به نتایج
مطلوب نظافت حیوانات خانگی دارد. مصرف کننده باید از تفاوت های فرمولاسیون
شامپو حیوانات خانگی (Pet Shampoo Formulation) و شامپوهای مراقبت
شخصی (مانند فرمول شامپو بدن و فرمول شامپو سر) آگاه باشد زیرا PH پوست
حیوان خانگی و انسان متفاوت است. PH پوست انسان اسیدی است (۵/۵-۳/۵)،
در حالی که pH پوست یک سگ بسیار بالاتر و خنثی است (۷/۶-۴/۷). این ویژگی ها
سبب تفاوت ساختاری فرمولاسیون شامپو حیوانات خانگی از سایر شامپوها
می شود. بنابراین در این مقاله به بررسی اجزاء بکار رفته در فرمول شامپو شیمیایی
و گیاهی حیوانات خانگی و مکانیسم پاک کنندگی آن می پردازیم. به دلیل تنوع گسترده
در فرمولاسیون شامپو حیوانات خانگی،حتی به روزترین و با دانش ترین افراد هم در
انتخاب شامپوی مناسب دچار سردرگمی می شوند. عطر، ویسکوزیته و کف سه ویژگی
اصلی یک فرمول تهیه شامپو هستند که خریدار بسیار به آنها توجه می کند. ویژگی
کف کنندگی شامپو از دیدگاه مصرف کننده خیلی مهم است اما واقعیت این است که
عملکرد پاکسازی به این ویژگی مربوط نمی شود. همراه با تمیز کردن، شامپوها نباید
باعث تحریک پوست شوند. یک فرمول شامپو در درجه اول برای از بین بردن خاک،
متشکل از مواد روغنی مانند سبوم و بقایای به دام افتاده در مو تولید شده است.
بسته به میزان قدرت چربی زدایی، برخی از شامپوها ممکن است روغن های طبیعی
موی حیوانات را هم از بین برده و موها را خشک و شکننده کنند. بنابراین باید از محصولی
استفاده کرد که فرمولاسیون آن حاوی مواد بازسازی کننده و مرطوب کننده است.
فرمول سازان با آگاهی از درک و تصمیم گیری خرید مشتری، محصولی
را تولید می کنند که دارای همه ی ویژگی های مورد نیاز مصرف کننده باشد.
اجزاء فرمولاسیون شامپو حیوانات خانگی:
نقش اصلی شامپو سست کردن پیوندهای فیزیکی-شیمیایی بین خاک و مو و
انتقال خاک به محیط آبی است. جزء اصلی یک فرمول شامپو از جمله شامپو حیوانات
خانگی سورفکتانت است. سورفکتانت ها یا عوامل فعال سطح، ترکیباتی با ویژگی
دو گانه ی آب دوستی و آب گریزی هستند. ساختار مولکولی سورفکتانت ها از یک
زنجیره ی هیدروکربنی (دم آبگریز) و گروه عاملی قطبی (سر آبدوست) تشکیل شده
است. در محیط شستشو مولکول های سورفکتانت به گونه ای آرایش می یابند که
دم آبگریز به طرف چربی ها و سر آبدوست به سمت مولکول های آب جذب می شوند.
این چیدمان منجر به تشکیل یک میسل کروی می شود که تمام سرها سطح کره را
تشکیل داده و دم ها داخل آن قرار می گیرند و از آب محافظت می شوند. هنگام
شستشو با شامپو، سبوم تولید شده به وسیله ی غدد چربی، همراه با ذرات باقی
مانده جذب مرکز آبگریز میسل شده و از مو جدا و سپس به آب شستشو منتقل
می شود (فرآیند پاکسازی شامپو). اسیدهای چرب به منظور ضخیم شدم موها
در فرمولاسیون تولید شامپو حیوانات خانگی استفاده می شود و در صورت خنثی
سازی، خاصیت پاک کنندگی و کف را نیز ایجاد می کند. سورفکتانت های کاتیونی
روی قسمت سر مولکول بار مثبت دارند و قدرت پاک کنندگی قابل توجهی از
خود نشان نمی دهند اما دارای دو ویژگی مهم هستند: ۱- به دلیل داشتن بار مثبت
جذب سطوح با بار منفی مانند ساقه مو شده و حالت دهنده هستند و ۲- خواص ضد میکروبی دارند. از آنجا که
سورفکتانت های کاتیونی بار مثبت دارند، معمولاً با شامپوهای پایه ی آنیونی سازگار
نیستند. مولکول های کاتیونی و آنیونی با یکدیگر ترکیب شده و یک مجموعه غیر
قابل انحلال خنثی را تشکیل می دهند. سورفکتانت های غیر یونی، در مولکول
خود فاقد بار بوده و بسیار ملایم هستند. به طور کلی آنها خاصیت انحلال پذیری
و پراکندگی خوبی دارند و می توانند متناسب با نیازهای پاکسازی به عنوان
تقویت کننده ی کف، تثبیت کننده ی کف و اصلاح کننده ی ویسکوزیته در فرمول
ساخت شامپوهای حیوانات خانگی استفاده شوند. سورفکتانت های آمفوتریک
در ساختار مولکولی خود داری دو گروه عاملی با بار مثبت و منفی هستند.
سورفکتانت های آمفوتری قدرت پاک کنندگی و کف خیلی خوبی ندارند اما در
کنار سورفکتانت های آنیونی منجر به یک محصول ملایم برای پوست و چشم
می شوند (در فرمول شامپو بچه بطور گسترده استفاده می شوند).به طور کلی
یک فرمولاسیون شامپو حیوانات خانگی از اجزاء زیر تشکیل شده است:
سورفکتانت اولیه (عمدتا آنیونی بوده و پاک کننده)، سورفکتانت ثانویه
(تقویت کننده ی کف/تثبیت کننده ی کف)، ماده ی غلیظ کننده، مواد افزودنی
عملکردی، مواد نگهدارنده، رنگ و عطر. عملکرد سورفکتانت های اولیه
اعطای خاصیت پاک کنندگی به یک فرمول شامپوسازی است. موادی که غالباً
به عنوان سورفکتانت اولیه استفاده می شوند شامل آلکیل سولفاتها و
آلکیل اتر سولفاتها هستند. معروف ترین سورفکتانت های اولیه که در
بیش از ۸۰٪ فرمول انواع شامپو استفاده می شوند، عبارتند از:
سدیم لوریل سولفات (SLS) ، آمونیوم لوریل سولفات(ALS)،
سدیم لوریل اتر سولفات و آمونیوم لوریل اتر سولفات. در حالی که این
سورفکتانت ها از محبوب ترین ها هستند، سورفکتانت های دیگر مانند
آلفا اولفین سولفونات ها، سولفو سوکسینات ها و سارکوزینات ها را می توان
در فرمولاسیون شامپو ها یافت. عملکرد سورفکتانت ثانویه در فرمول بندی
شامپو تثبیت کف، افزایش ویسکوزیته و همچنین کاهش تحریک سورفکتانت آنیونی
است. سورفکتانت های ثانویه غالباً غیر یونی و آمفوتریک هستند. افزودنیهای
ویژه معمولاً در فرمول شامپوهایی گنجانده می شوند که برای انجام عملکردهای
خاص طراحی شده اند. (کتاب فرمولاسیون شامپو سانجی رادی) در
فرمول شامپو حیوانات خانگی (Pet Shampoo Formulation) از ترکیباتی که برای
درمان بیماری های پوستی طراحی شده اند (مانند عصاره های گیاهی)، استفاده
می شود زیرا برخلاف انسان، حیوانات خانگی اختلالات پوستی زیادی دارند. این
عصاره ها باعث بهبود عملکرد فرمول شامپو گیاهی می شوند. از این
افزودنی های گیاهی به عنوان مواد تشکیل دهنده ی “سبز” یاد می شود.
منشأ سبوم چیست؟
روغن از غدد چربی واقع در زیر سطح پوست ترشح می شود. غدد چربی در
هر جایی که موی سگ وجود داشته باشد قرار دارند. این غدد از طریق یک
مجرای کوتاه به قسمت میانی فولیکول مو متصل می شوند. سبوم در داخل
فولیکول های موجود در ساقه ی مو ترشح می شود و در امتداد ساقه به سطح
پوست می رسد. اگرچه این غدد به پیازهای موی هر پستانداری متصل هستند
اما عملکرد آنها بحث برانگیز است. سبوم، موها و پوست را چرب کرده و از خشک شدن
و تحریک غشاء جلوگیری می کند. ترشح چربی در ساقه ی مو
باعث ایجاد براقیت می شود و بر جذابیت سگ یا گربه می افزاید. سبوم توانایی
ضدآب شدن پوست را دارد، همانطور که اردک ها از ترشحات غدد چربی برای
پوشاندن پرها و خشک نگه داشتن آنها در آب استفاده می کنند. برخی از
چربی های سبوم مانع رشد باکتری بوده و در جلوگیری از
عفونت های باکتریایی نقش دارند. اگر تجمع سبوم در اثر استفاده از یک
رژیم غذایی غنی از چربی یا افزایش بیش از حد فعالیت غدد چربی زیاد شود،
اختلالات پوستی ایجاد می کند. سبوم همراه با فواید بسیاری که دارد، ذاتاً چسبناک
بوده و باعث جذب ذرات معلق در هوا، خاک و سایر آلودگی ها می شود. افزون بر
مشکلات ظاهری، باکتری هایی موجود در سبوم دلیل اصلی بوی “سگ” هستند.
عمل پاک کنندگی یک فرمول شامپو سگ باعث امولسیون، شستشو و کاهش این موارد نامطلوب می شود.
نرم کننده ها و مرطوب کننده ها در فرمولاسیون شامپو حیوانات خانگی:
تارهای مو ذاتاً بار منفی دارند. آنها تمایل دارند که یکدیگر را دفع کنند. نرم کننده ه
ا با خنثی کردن بار منفی رشته های مو و افزودن روغن ها و مواد مغذی مورد
نیاز، به از بین بردن این شرایط کمک می کند. موهای خشک حیوانات اغلب
با استفاده از دوش بیش از حد و نظافت بدتر می شوند. موهای خشک، نازک
و بیش از حد تمیز بیشتر مستعد پرواز هستند. رطوبت موهای سالم بین ۱۰-۸٪ است
در حالی که هوا فقط ۸/۰-۵/۰٪ رطوبت دارد. به دلیل این اختلاف زیاد، رطوبت از مو خارج
می شود. بنابراین تزریق مواد نگهدارنده ی رطوبت (مواد مرطوب کننده) به مو که مانع
از انتقال رطوبت به خارج می شود، ضروری است. رطوبت یک عنصر مهم است، زیرا
باعث حفظ حجم، انعطاف پذیری و کنترل پذیری موی حیوان
می شود. مرطوب کننده یک جزء مهم فرمول شامپو نرم کننده حیوانات خانگی است.
عطر در فرمولاسیون شامپو حیوانات خانگی و رفع بوهای شدید:
دو منبع اصلی بوی بد حیوانات، دفع های بیولوژیکی و باکتری های
ایجاد کننده ی بو هستند. مواد افزودنی مختلف، فرمولاسیون شامپو
را قادر به دفع این بوها می سازد. مکانیسم عمل این اجزاء جذب
فیزیکی و شیمیایی است. در برخی از فرمولاسیون شامپوها، مواد افزودنی
ضد میکروبی مانند تریکلوزان و کلرید بنزالکونیوم برای جلوگیری از تجزیه ی مواد
پروتئینی فعال به وسیله ی باکتری ها وجود دارد که منجر به بوی بد
می شود. این مواد افزودنی از یک عمل الکتروشیمیایی برای نفوذ و تخریب
دیواره های سلول باکتری استفاده می کنند. صنعت عطر سازی، موادی را جهت استفاده
در فرمول ترکیب شامپو تولید کرده که تمایل دارند بوهای زننده را خنثی کنند.
این مواد ضمن خنثی سازی بوهای بد، عطر مطبوعی نیز به موها می بخشند.
شامپو درمانی:
شامپو درمانی در تعدادی از بیماری های پوستی نتایج بالینی مثبتی دارد.
کارشناسان حدس می زنند که حدود ۲۰٪ سگ ها و گربه ها دارای
مشکلات پوستی ناشی از آلرژی باشند. بیماری های پوستی را می توان
با استفاده از رژیم های غذایی و شامپوهای مخصوص درمان کرد. چنین
شامپوهایی دارای ترکیبات موثری هستند که باعث کاهش التهاب، آرامش،
تسکین (ضد درد) و کاهش فعالیت میکروبی و قارچی می شوند. این
فرمولاسیون های شامپو اغلب به عنوان شامپوهای “دارویی” شناخته
می شوند. کلرهگزیدین گلوکونات، میکونازول و بنزوئیل پراکسید برخی از ضد میکروب های
فعال در فرمول شامپوهای دارویی هستند. مواد طبیعی مانند روغن
درخت چای، گوگرد، جو دوسر، اسید سالیسیلیک، اسطوخودوس، بابونه،
آلوئه ورا و ویتامین E نیز ضد عفونی کننده و ضد قارچ هستند و در
فرمول ساخت شامپو گیاهی استفاده می شوند. نظافت حیوانات خانگی نیز
بیشتر با شامپوهای گیاهی صورت می گیرد. گوگرد به عنوان تسکین دهنده
در درمان پسوریازیس و اگزما شناخته شده است. پیریتین روی دارای
خواص ضد قارچی و ضد باکتری است که به درمان پوست خشک
و پوسته پوسته کمک می کند. (در فرمولاسیون شامپو ضدشوره نیز استفاده می شود).
اسید سالیسیلیک، ضد درد و ضد التهاب طبیعی است، به راحتی از طریق پوست
جذب شده و بسیار گرم و تسکین دهنده است. بلغور جو دوسر با تأیید خواص
ضد خارش محبوب ترین افزودنی در فرمولاسیون شامپو گیاهی برای تسکین و التیام پوست و موی حیوانات خانگی است.
قیمت فرمولاسیون شامپو حیوانات خانگی:
فرمول ساز برای تولید و فروش فرمول شامپو باید کیفیت محصول را متناسب با
شرایط خاص حیوان خانگی مد نظر قرار دهد. قیمت فرمول شامپو به اجزاء بکار
رفته در آن، کیفیت و غلظت نهایی محصول بستگی دارد. هر چه
مواد مصرفی در خط تولید شامپو فراوان تر و ارزان تر باشند،