فرمولاسیون شامپو فری سولفات و تجزیه-تحلیل مزایا و معایب آن
حتما بارها در مورد شامپوهای بدون سولفات و داستان هایی در مورد مضر بودن سولفات ها برای مو شنیده اید. آیا این موضوع واقعیت دارد یا صرفاً یک بحث بازاریابی است؟ چه چیزی یک شامپوی بدون سولفات را از یک محصول شستشوی موی کلاسیک متفاوت می کند، اینکه آیا این واقعاً گزینه بهتری است و چه کسانی به این شامپو نیاز دارند – بحثی است که ما در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
همه ما می دانیم که یک فرمول شامپو مو به چه منظوری طراحی می شود و افزون بر عملکرد اصلی آن (پاکسازی مو و پوست سر) می توانند فواید بی شماری داشته باشد. امروزه تقریباً تمام شامپوهای مو با مواد اضافی غنی شده اند که به طور موثری مو را تغذیه می کنند، درخشش، حجم، کشسانی و شادابی را فراهم کرده و برای حل مشکلات خاصی عمل می کنند. اگرچه انواع مختلفی از فرمولاسیون شامپوها در بازار وجود دارد، اما می توان همه آنها را به دو گروه بزرگ تقسیم کرد: الف) شامپوهای کلاسیک حاوی سولفات و ب) شامپوهای بدون سولفات.
سولفات ها ترکیبات شیمیایی بر پایه نمک های معدنی و حاوی عنصر گوگرد هستند. سورفکتانت های سولفات دار نیز مانند بسیاری از سورفکتانت ها دارای یک بخش آبدوست و یک بخش چربی دوست است. قسمت آبدوست قابلیت اتصال با آب را دارد. در حالی که قسمت چربی دوست که می توانید آن را قسمت آبگریز نیز بنامید می تواند به گریس، روغن یا ذرات کثیفی بچسبد. بنابراین، سولفات موجود در فرمولاسیون شوینده ها به تمیز کردن آلودگی کمک می کند. این ترکیبات در تمام فرآیندهای تمیز کردن بسیار کارآمد بوده و در خط تولید مواد شوینده کاربرد گسترده ای دارند. سه گروه سورفکتانت سولفاته که بیشترین استفاده را در این صنعت به خصوص شامپو سازی دارند، عبارتند از: سدیم لورث سولفات (SLS)، سدیم لوریل اتر سولفات (SLES) و آمونیاک لورث سولفات (ALS). این مواد کشش سطحی آب را کاهش داده و به شامپو کمک می کنند تا چربی و سبوم مو و پوست سر را از بین ببرد. این ترکیبات قدرت پاک کنندگی خوبی دارند، در دسترس و ارزان قیمت هستند. بنابراین استفاده از آن ها برای تولید کننده صرفه اقتصادی دارد.
اما این شامپوهای سولفاته دارای یک سری معایب نیز هستند که عبارتند از:
* چربی و سبوم طبیعی مو را از بین می برد: سبوم تولید شده توسط پوست سر ما نه تنها می تواند موها را بیش از حد چرب نشان دهد، بلکه باعث می شود کثیفی بهتر به مو بچسبد. اینجاست که سولفات ها وارد عمل می شوند: وقتی با آب مخلوط می شوند کف فراوانی تولید کرده و موها را عمیقاً تمیز می کنند. اما مشکلی که وجود دارد این است که حذف کامل سبوم و چربی طبیعی موجب می شود موها خشک، بیجان و کدر به نظر برسند.
* پروتئین های مو را از بین برده و مو را ضعیف می کند: سولفات ها افزون بر روغن و سبوم به تدریج پروتئین های مو را نیز از بین می برند. این از دست دادن پروتئین به تدریج موجب تضعیف مو شده و مقاومت آن در برابر دماهای پایین در زمستان، اشعه خورشید در تابستان یا گرمای سشوار یا اتو کاهش می یابد. در این حالت موها شکننده شده و احتمال ریزش افزایش پیدا می کند.
* باعث تحریک پوست سر می شود: اثر دیگری که سولفات می تواند روی مو داشته باشد، تحریک پوست سر است. افرادی که از پوست حساس رنج می برند یا حتی آلرژی دارند، بیشتر تحت تاثیر شامپوهای حاوی سولفات قرار می گیرند. سوزش و خارش پوست سر، التهاب چشم ها و در موارد شدیدتر درماتیت پوستی از عوارضی است که این افراد ممکن است به آن دچار شوند.
* باعث ایجاد موخوره و گره خوردن موها می شود: با از دست دادن روغن های طبیعی که پوست سر ما تولید می کند، فولیکول های مو باز می مانند، به طوری که مو نه تنها ضعیف می شود، بلکه بسیار وز به نظر میرسند. اگر شستن موها با شامپو سولفات دار ادامه پیدا کند، این “وز” غیرقابل کنترل افزایش می یابد.
* کنترل موهای مجعد را سخت تر می کند: افرادی که موهای مجعد دارند، تأثیر سولفات روی موهای خود را تا حد زیادی متوجه می شوند. این شامپوها نمیتوانند روغن های طبیعی مورد نیاز فرها را برای زنده ماندن آن تامین کنند. بنابراین فرها حتی بدون حجم نیز کسل کننده به نظر می رسند و حالت دادن به آن ها بسیار دشوار خواهد بود.
برای درک آنچه در اینجا اتفاق می افتد، باید یک قدم به عقب برگردیم و شیمی و فعل و انفعالات فیزیکی سورفکتانت های موجود در فرمولاسیون شامپوها را بررسی کنیم.
وقتی مو در محلول سورفکتانت غوطه ور می شود، چند اتفاق می افتد. ابتدا محلول شوینده شروع به حل کردن روغن ها و چربی های اطراف مو می کند. در مرحله بعد، هنگامی که پوشش مواد زائد از ساقه مو برداشته شد، سورفکتانت ها، همچنان به دنبال مواد چرب بیشتری برای حل شدن هستند. بنابراین آنها شروع به دنبال کردن مواد لیپیدی بین کوتیکول می کنند و اگر هر نقطه ضعفی در این لیپیدهای مرزی وجود داشته باشد، محلول سورفکتانت می تواند به تمام طول این سد دفاعی نفوذ کند. نتیجه ورود این مایع جدید به ساختار مو یک سد شکسته است که به آلودگی ها کمک می کند با سرعت متفاوتی نسبت به یک مانع سالم وارد و خارج شوند. توانایی مواد سورفکتانت برای انجام این کار با قدرت پاک کنندگی آن ها تغییر می کند. هر چه پتانسیل پاک کنندگی سورفکتانت بیشتر باشد، آسیب بیشتری به کوتیکول دارای نقص وارد می کند. سورفکتانت های سولفاته سورفکتانت های بسیار قوی هستند، از این رو توانایی نفوذ در کوتیکول و متورم کردن موها را دارند. سورفکتانت های غیر سولفاته به اندازه سولفاته ها قوی نیستند، بنابراین قدرت پاک کنندگی آن ها اندکی کاهش می یابد. هر چه قدرت سورفکتانت کمتر باشد، توانایی حمله به مانع کمتر است. با این حال به یاد داشته باشید، همه اینها هنوز سورفکتانت های خوبی هستند و همگی در سطوح مختلف قدرت پاکسازی دارند.
* رنگ را از بین می برند: سورفکتانت های سولفاته یک چربیگیر قوی هستند، نه تنها میتوانند آلودگیهای انباشته شده در مو را از بین ببرد، بلکه احتمالاً هر رنگی را که به موها زده شده باشد را نیز از بین میبرند. همچنین موها پس از رنگ شدن کمی خشک می شوند که شامپوهای سولفاته می تواند این خشکی را تقویت کنند. مکانیسم عمل به این صورت است که رنگ ها در شرایط pH بسیار بالا روی موها اعمال می شوند و اجازه می دهند که مو متورم شده و کوتیکول باز شود تا رنگ بتواند در زیر کوتیکول بلغزد و به عمق ساختار مو نفوذ کند. سپس با یک آماده سازی با pH پایین تر به مو ضربه زده می شود تا آن کوتیکول دوباره بسته شود و رنگ روی مو ببندد. باز و بسته شدن کوتیکول به یکپارچگی لیپیدهای سد بین کوتیکول فشار وارد می کند و مو به فرصتی برای ترمیم نیاز دارد. هنگامی که شروع به تمیز کردن مو با سورفکتانت ها می کنید، می توانید قطار خرابی های احتمالی را مشاهده کنید: مانع ضعیف، شوینده های قوی، رنگ مو که سعی میکند در پشت پانل های کوتیکول پنهان شود و BOOM، رنگ مو طولانی نخواهد ماند. می توان به این موارد امکان واکنش های شیمیایی بین مواد سولفاته و رنگ مو را نیز اضافه کرد. در اصطلاح شیمی، گروه عاملی سولفات که از یک اتم گوگرد و چهار اکسیژن متصل به آن تشکیل شده است به انتهای روغن نارگیل یا نخل متصل می شود تا یک سورفکتانت محلول تر در آب ایجاد گردد. گوگرد و مواد شیمیایی واکنش دهنده مرتبط با آن، همگی به عنوان «اکسید کننده ها» طبقه بندی می شوند و بنابراین می توانند ساختار رنگ ها را تغییر دهند.
چه زمانی شامپوهای کلاسیک یا سولفاته گزینه بهتری هستند:
* اگرچه سولفات ها می توانند بسیار تهاجمی باشند، به ساختار مو آسیب برسانند و تعادل طبیعی تولید سبوم روی پوست سر را مختل کنند، اما همه شامپوهای سولفاته بد نیستند. گاهی اوقات واقعاً لازم است از شامپوهای کلاسیک برای شستن موها استفاده کنید تا به اثر مطلوب برسید.
* شامپوهای حاوی سولفات معمولاً کف پایدار و غنی تری ایجاد می کنند. اگر به پاکسازی عمیق مو نیاز دارید، شامپوهای کلاسیک انتخابی عالی هستند. آنها گزینه خوبی برای پاکسازی کامل پوست سر از سلول های مرده، چربی، کثیفی، سبوم و باقی مانده های محصولات حالت دهنده مو هستند. اگر پوست سرتان چرب است، بهتر است یک یا دو بار در ماه از شامپوی معمولی استفاده کنید.
* استفاده از شامپوهای حاوی سولفات نیز قبل از رنگ کردن مو توصیه می شود. این محصولات موها را عمیقاً تمیز کرده و تمام باقی مانده های محصولات استفاده شده قبلی را از بین می برد و موها را کاملاً تمیز می کند. به این ترتیب موها می توانند رنگ جدید را در طول درمان رنگ مو بهتر جذب کنند.
اصطلاح “شامپو بدون سولفات” جدید نیست و چندین سال است که توسط چند شرکت پیشرو استفاده می شود. در دهه های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰، زمانی که تمام فرمولاسیون های شامپو بر پایه سولفات بود، شیمیدان های باهوش آرایشی همیشه به دنبال مواد جدید بودند تا بازاریاب های خواستار را خشنود کنند. بدین ترتیب آمفوتریک ها و بتائین ها به صحنه آمدند و کیفیت فوم کمی تغییر کرد. در ادامه این روند فرمول های فوق ملایم بدون سولفات طراحی شدند. تولید این فناوری های جدید پیچیده تر بود و در نتیجه هزینه های فرمول بالاتری را به همراه داشت. در طی ۲۰ سال گذشته شاهد هستیم که شرکت های بیشتری از سورفکتانت های بدون سولفات در میان ترکیبات سولفاته خود استفاده میکنند، اما تعداد بسیار کمی از آنها ۱۰۰% به فناوری بدون سولفات متکی بودند.
یک فرمولاسیون شامپو بدون سولفات از مواد طبیعی تشکیل شده و فاقد هر نوع سورفکتانت سولفاته مانند سدیم لوریل اتر سولفات و سدیم لورث سولفات است. این محصولات در دهه گذشته به دلیل عدم وجود مواد شوینده تهاجمی که می تواند باعث تحریک پوست سر و خشکی بیشتر موها شود، محبوب شده اند. شامپوهای بدون سولفات به دلیل عدم وجود سولفات در ترکیب، کف زیادی تولید نمی کنند ولی به این معنی نیست که برای تمیز کردن مو و پوست سر موثر نیستند. این شامپوها به طور موثر نقش اصلی خود یعنی شستن موها را انجام می دهند و افزون بر این ویژگی های قابل توجه دیگری نیز دارند که عبارتند از:
* کاهش احتمال ایجاد تحریک یا التهاب پوست سر: به خوبی شناخته شده است که سولفات ها دارای خواص تحریک کننده هستند. افرادی که پوست سر حساس دارند، به راحتی دچار خارش می شوند یا تمایل به ایجاد شوره دارند، برای محدود کردن التهاب و بازگرداندن تعادل pH پوست سر، باید شامپوی بدون سولفات را امتحان کنند. از آنجایی که شامپو بدون سولفات چربی طبیعی مو را از بین نمی برد، پوست سر را تحریک نمی کند و به ندرت باعث ایجاد حساسیت می شود. برخی از افراد ممکن است با استفاده از شامپو حاوی سولفات، اگزما یا حتی آکنه را روی خط موی خود تجربه کنند، که به دلیل از بین بردن روغن های طبیعی مو و پوست سر است.
افزایش احتباس روغن های طبیعی در مو: سولفات های موجود در فرمول تهیه شامپو سبوم مو را از بین می برند و حس تمیزی را به شما می دهند. اما اغلب پوست سر این مشکل را با تولید سبوم بیشتر جبران می کند، که میتواند منجر به چرخه معیوب شستن موها شود، زیرا موها سریع تر چرب می شوند. در مقابل، شامپوهای بدون سولفات ملایم هستند و مقداری از روغن های طبیعی را در مو باقی می گذارند و آن را نرم و براق می کنند. این برای همه انواع مو خوب است، به ویژه موهای مجعد و موج دار، که باید به خوبی آبرسانی شوند تا به بهترین شکل ظاهر شوند. همچنین بسیاری از شامپوهای بدون سولفات حاوی روغن های طبیعی بیشتری هستند، بنابراین می توانند هرگونه موخوره ناخواسته ی ناشی از سولفات های ساینده و چربیگیر را صاف کنند.
* افزایش حفظ رطوبت در مو: عوامل پاک کننده طبیعی که در فرمولاسیون شامپوهای بدون سولفات گنجانده می شوند، به آرامی تارهای مو را بدون از بین بردن رطوبت تمیز می کنند و به کاهش شکستگی و ریزش مو کمک می کنند. استفاده از شامپوهای سولفاته به مرور زمان موها را ضعیف می کند. اگر موها را با شامپوی ارگانیک و بدون سولفات بشوییم، آبرسانی مورد نیاز را تضمین می کنیم تا موها زیبا و براق و همچنین زنده به نظر برسند.
* این شامپوها برای چشم ملایم هستند: سوزش چشم در اثر شستشو سر در نتیجه وجود ترکیبات سولفاته در فرمول شامپو است. شامپوهای حاوی سولفات بافت های حساس چشم را تحریک می کنند و باعث سوزش و التهاب آن می شوند. بسیاری از کاربران پس از تغییر به شامپوهای بدون سولفات متوجه می شوند که چشمانشان در حمام دیگر احساس سوزش نمی کنند.
* ثبات و پایداری رنگ مو: عملکرد قوی شوینده های سولفات دار نه تنها روغن های طبیعی مو را از بین می برد، بلکه رنگدانه های رنگ مو را نیز از بین می برد و باعث می شود شادابی رنگ سریعتر محو شود. بنابراین شامپو بدون سولفات می تواند به پایداری رنگ مو کمک کند. همچنین موها پس از رنگ شدن، کمی خشک می شوند. شامپو بدون سولفات با حفظ ملایمت بیشتر موها و ترمیم چربی های طبیعی، فولیکول های مو را هیدراته کرده و در نتیجه مو حتی اگر رنگ شده باشد، براق و پر به نظر می رسد.
* کاهش ریزش مو: طبق گفته بنیاد ملی آنسفالوپاتی سمی، شستشوی ضعیف با شامپوهای سولفات دار، رسوبات SLS را در فولیکول های مو ایجاد می کند. این رسوبات به پوست سر نفوذ کرده، فولیکول مو را خورده و باعث ریزش مو می شوند.
* پرهیز از قرار گرفتن طولانی مدت در معرض مواد شیمیایی سمی: مطالعات دانشگاه پزشکی جورجیا نشان داد که سولفات ها می توانند به طور دائم در بافت های بدن مانند چشم، مغز، کبد و قلب قرار گیرند. در حالی که هیچ مدرک قطعی دال بر سمی بودن این مواد وجود ندارد، ممکن است فرد ترجیح دهد از قرار گرفتن در معرض آنها اجتناب کند. علاوه بر این، سولفات ها سلول ها را متخلخل تر می کنند و به طور بالقوه آنها را نسبت به سایر آلاینده های محیطی حساس تر می کنند.
* سازگاری با محیط زیست: شامپوهای بدون سولفات در مقایسه با شامپوهایی که دارای مواد پاک کننده خشن با محیط زیست سازگارتر هستند.
* به موها حجم، شادابی و درخشندگی بیشتری می دهند و بطور کلی برای استفاده روزمره مناسب هستند زیرا فرمول ملایمی دارند.
در کنار مزایای متعدد شامپوهای بدون سولفات دارای یک سری معایب نیز هستند که باید به آن ها توجه شود.
معایب شامپوهای بدون سولفات
* براقیت کمتر موها: هنگام استفاده از شامپوهای بدون سولفات خواهید دید که اگرچه موها در حال بهبود از شکنندگی ناشی از سولفات ها هستند، درخشش کمتری دارند. این یک امر موقتی است. به محض اینکه سبوم به پوست سر بازگردد، مو نه تنها بهبود می یابد، بلکه به تدریج نرم تر و براق تر به نظر می رسد.
* کف کمتری تولید می کنند: این موضوع ممکن است برای کسانی که عادت دارند موهای خود را با کف شامپوهای سولفاته پر کنند، کمی عجیب باشد. شامپوی بدون سولفات کف کمتری ایجاد می کند، بنابراین می تواند به ما این احساس را بدهد که موهایمان را عمیقا تمیز نمی کنیم. برخی از فرمولاتورها در حال حاضر شروع به ساخت فرمول هایی کرده اند که با حفظ تمام خواص خود، کف بیشتری تولید می کنند.
* این شامپوها گران تر هستند: از آنجایی که فرمولاسیون شامپو فری سولفات حاوی مواد طبیعی فراوانی است نسبت به شامپوهای حاوی سولفات گران تر بوده اما با تأثیری که در دراز مدت روی موها می گذارد ارزش دارد.
* اکثر شامپوهای بدون سولفات به کاهش شوره سر کمکی نمی کنند.
در همین راستا ما در شرکت ماد استیل یک فرمولاسیون شامپو فری سولفات حاوی ترکیبات طبیعی و مواد مغذی طراحی کردیم که به حفظ کیفیت و سلامت موها کمک شایانی می کند. همچنین ما سعی کردیم معایب سایر شامپوهای فری سولفات را در این فرمول به حداقل یا صفر برسانیم. این شامپو نسبت به سایر شامپوهای بدون سولفات کف بسیار خوبی تولید می کند، قدرت پاک کنندگی بالای دارد، باعث افزایش ضخامت تارهای ضعیف مو شده و درخشش موها را افزایش می دهد.
پرسش و پاسخ